Gemological Institute of America (Amerykański Instytut Gemmologiczny - GIA) na bazie rozmiaru, kształtu, barwy, połysku, jakości powierzchni i grubości powłoki masy perłowej opracował system klasyfikacji pereł. Rozmiar perły. Im perła większa, tym bardziej wartościowa. Rozmiary pereł zależą zarówno od gatunku mięczaka jak i od czasu hodowli.
Każdy z głównych gatunków pereł ma wspólny zakres rozmiarów i tak:
- rozmiar pereł słodkowodnych zazwyczaj waha się od 3mm do 12mm,
- Perły Mórz Południowych i Perły Thaiti to rozmiary od ok. 8 mm aż do 18 mm i większych
- Perły Akoya to średnice od 4mm do 10mm.
Perły sortowane są co 0,5mm lub co 1mm, dlatego okazy tej samej jakości w rozmiarach od 5,5 do 6mm nie różnią się ceną. Cena wzrasta o ok. 10-20% przy następnym przedziale rozmiarowym. Przy dużych perłach o średnicach 8mm i większych, cena perły większej o 1mm może być wyższa o 50% lub nawet o 100%. Aktualnie najczęściej występującym i sprzedawanym rozmiarem są perły o średnicach około 6.5-7mm.
Kiedyś, masę pereł podawano w granach, gdzie 1 gran miał masę 0,25 ct, czyli 0,05 g, rzadziej w karatach 1 ct = 0,2 g. Obecnie najczęściej posługujemy się średnicą perły w milimetrach.
Kształt perły
Perły fascynują różnorodnością kształtów. GIA podzielił perły na: sferyczne, symetryczne, barokowe i inne. Perły okrągłe, czyli takie które toczą się po linii prostej, są najdroższe. Zazwyczaj takie perły stanowią nie więcej niż 5% wszystkich pereł z hodowli.
Barwa perły
Oceniając barwę pereł, analizujemy zarówno główną barwę masy perłowej jak i odcień. Cechy te nazywamy odpowiednio barwą podstawową i overtonem. Orient z kolei to miejscowa wielobarwność perły. Wpływ na barwę pereł gatunek małża i właściwości środowiska wodnego, takie jak: temperatura, odczyn pH, pierwiastki śladowe, głębokość hodowli małży, obecność planktonu i inne czynniki. Najcenniejsze okazy pereł mają białą barwę podstawową i różowy overton. Uważa się, że Amerykanie wolą różowe perły, Europejczycy białe i kremowe, zaś mieszkańcy Ameryki Południowej i Bliskiego Wschodu gustują w barwach kremowej i złotej.
Połysk perły
Połysk perły zależy od jakości i grubości powłoki masy perłowej. Jest to jedno z ważniejszych kryteriów oceny perły, gdyż wpływa na jej wartość i atrakcyjność wizualną. Można samodzielnie ocenić blask perły, próbując zobaczyć swoje odbicie na jej powierzchni. Jeśli otrzymasz rozmyty obraz, masz do czynienia z perłą niskiej jakości. Jeśli zobaczysz dość wyraźne odbicie, oznacza to że trzymasz w ręku wysokiej jakości perłę z grubej masy perłowej. Połysk zależy także od tego, jak hodowca dba o swoje perłopławy w początkowej fazie wzrostu. Im bardziej troszczy się o swoją hodowlę, tym perły mają wyraźniejszy połysk. Błyszczące perły stanowią jedynie ułamek produkcji, dlatego są najbardziej cenne i pożądane. GIA ocenia połysk w skali:
- Excellent (znakomity),
- Very good (bardzo dobry),
- Good (dobry),
- Fair (dostateczny),
- Poor (słaby).
Jakość powierzchni
Podobnie jak naturalne kamienie szlachetne, perły mogą mieć pewne nieprawidłowości. Im mniej skaz na powierzchni perły, tym bardziej jest cenna. Nie ma dwóch identycznych pereł, tak jak nie ma identycznych odcisków palców. Defekty na powierzchni perły są czymś naturalnym i potwierdzają, że mamy do czynienia z prawdziwym klejnotem. Perły bez skaz są unikalne, a ich ceny astronomiczne. Przy ocenie jakości pereł na skazy należy patrzeć indywidualnie, na pewno należy natomiast unikać pereł z pęknięciami czy innymi uszkodzeniami masy perłowej. GIA powierzchnię pereł ocenia w następujący sposób:
- clean (bez skaz),
- lightly spotted (nieliczne skazy),
- moderately spotted (umiarkowanie widoczne skazy),
- heavily spotted (liczne skazy).
Grubość powłoki masy perłowej
Grubość masy perłowej oraz wielkość jądra to dwa elementy, które określają rozmiar pereł. Grubość masy perłowej wpływa na trwałość piękna perły, podatność na uszkodzenia i odbarwienia. Perły z cienką powłoką będą bardziej podatne na zmianę koloru i pękanie. W zależności od kultury hodowli, grubość powłoki masy perłowej może się znacznie różnić i tak:
- W perłach Akoya grubość powłoki generalnie wynosi od 0,35 do 0,7mm,
- Perły Mórz Południowych mają powłokę masy perłowej o grubościach od 2 do 6mm,
- perła Tahiti osiąga średnią grubość powłoki masy perłowej 2-2,5 mm.
Wzajemne dopasowanie pereł
Wartość biżuterii z perłami jest również oceniana przez stopień harmonijnego dopasowania rozmiarów pereł, kształtu, barwy, połysku, jakości powierzchni i grubości masy perłowej, zwłaszcza gdy są nawleczone na jeden naszyjnik. W przypadku dużych i rzadkich okazów, skompletowanie sznura pereł może trwać bardzo długo. Warto jednak poświęcić go nie tylko ze względów estetycznych, ale także ekonomicznych. Jeżeli niekompetentny rzemieślnik źle ustawił lub źle dopasował perły do siebie, mogą one stracić sporo na wartości. Wzajemne dopasowanie pereł oceniamy wg skali:
- Excellent (znakomite),
- Very good (bardzo dobre),
- Good (dobre),
- Fair (dostateczne),
- Poor (słabe),
- Not applicable (nie dotyczy – w przypadku pojedynczych okazów lub celowych różnic pomiędzy nimi).
